Gezond en energiebewust ventileren

Gezond en energiebewust ventileren

Het is belangrijk om je huis goed te ventileren, dit is gezonder voor mens en dier. In veel oudere woningen is de luchtkwaliteit onvoldoende. Onvoldoende ventilatie bevordert vocht en schimmels, bovendien hopen ook fijnstof, weekmakers en microorganismen zich op in de woning. We leggen graag uit wat de mogelijkheden zijn en hoe je gezond kan ventileren.

Je leeft het beste in gezonde lucht!

De lucht die we in onze woningen en bedrijven inademen raakt op allerlei manieren vervuild. Door ademen, koken, drogen, roken en de fijnstof uit al onze huisraad leven veel mensen in een ongezond binneklimaat. Doordat Nederlandse woningen vaak slecht worden geventileerd, kunnen bewoners meer last krijgen van gezondheidsklachten en allergieën. Goede ventilatie kan hierdoor de kwaliteit van leven verbeteren.

Goed ventileren en toch energie besparen

Voldoende ventileren is noodzakelijk voor een gezond woon- en werkklimaat. Gelukkig zijn er moderne en energiezuinige ventilatiesystemen met warmteterugwinnig waarmee je honderden Euro's per jaar kan besparen op ventilatie.

Tips voor goede ventilatie

Ventileer als je thuis bent

Zorg voor voortdurende aanvoer van frisse lucht als je thuis bent: zet (klep)raampjes en/of ventilatieroosters open. Zorg ook dat de lucht door je huis kan stromen, via ruimte onder de binnendeuren of roosters in de deur of muur.
Meer ventileren als nodig

Ventileer extra als je kookt, doucht en klust in huis, en als er veel mensen zijn. Zet bijvoorbeeld een extra raam open of zet het ventilatiesysteem op de hoogste stand.
Controleer de luchtkwaliteit

Wil je weten hoe het is met de luchtkwaliteit in jouw huis? Bij de meeste energieloketten kun je een CO2-meter lenen om dit te controleren. Met een CO2-meter Kan je controleren of je jouw huis goed ventileert. Neem contact op met jouw energieloket om te vragen of je deze CO2 meter kan lenen.
Nog geen ventilatiesysteem in huis?

In het Regionaal EnergieCentrum hangen alle ventilatiesystemen en demonstratiemodellen. Kom eens binnen voor advies of demonstratie hierover. Hierna kan je naar een installateur om een offerte te vragen voor het systeem van jouw keuze.

Welke ventilatiesystemen zijn er?

Voor vrijwel elke woning is een energiezuinig centraal ventilatiesysteem met warmteterugwinning beschikbaar. Heb je een woning zonder ventilatiesysteem, kijk dan welke het beste past bij jouw woning en woonwensen. Je kunt zelfs ventilatiesystemen combineren, bijvoorbeeld beneden een decentraal ventilatiesysteem en boven C- of D-ventilatie. Welke optie jij het beste kan kiezen hangt af van de situatie en hoe het huis is gebouwd.

Systeem A

Bij ventilatiesysteem A, ook wel natuurlijke ventilatie genoemd, zal de aan- en afvoer van lucht verlopen op basis van natuurlijke luchtstromen, drukverschillen en temperatuurverschillen. Er is geen mechanische ventilator nodig en het systeem biedt beperkte controle. De werking bij geïsoleerde woningen is oncomfortabel, arbeidsintensief en niet constant.

Systeem B

Ventilatiesysteem B is een ventilatiesysteem met mechanische toevoer van verse lucht. Een ventilator blaast buitenlucht de woning in, de vuile lucht wordt op natuurlijke wijze via roosters en spleten naar buiten gedreven. Op dit systeem is geen warmteterugwinning mogelijk. Door de inblaas van koude lucht is het niet comfortabel en komt hierdoor in Nederland weinig voor.

Systeem C

Ventilatiesysteem C is een effectief systeem met een natuurlijke toevoer van verse lucht via roosters in ramen of muren. Een centrale afzuigunit (de MV-box), zuigt de lucht via ventilatiekanalen en ventielen uit ruimtes zoals keuken, toilet en badkamer. Dit systeem is energiezuinig te maken door vraagsturing en/of gebruik van warme afvoerlucht in een ventlatiewarmtepomp.

Systeem D

Een ventilatiesysteem D, ook bekend als balansventilatie, is een systeem welke verse buitenlucht binnenblaast en vervuilde binnenlucht afvoert via ventilatiekanalen. Een warmtewisselaar in de WTW-unit draagt de warmte van de afgevoerde lucht over naar de verse lucht, wat zorgt voor luchtverversing zonder warmteverlies of tocht. Het systeem zuivert de binnenkomende lucht, dit is ideaal voor mensen met allergieën.

Of decentraal ventileren met warmteterugwinning

In woningen vanaf 1975 is het in veel gevallen mogelijk om het bestaande centrale ventilatiesysteem energiezuinig te maken door middel van warmteterugwinning of door vraaggestuurde ventilatie. Soms is een centraal ventilatiesysteem lastig te realiseren, decentrale ventilatie met warmteterugwinning kan dan een goede oplossing zijn. Deze vorm van ventilatie is ook zeer geschikt voor een aanbouw of een aparte werkruimte. Lees op deze pagina meer over dit onderwerp!

Decentraal ventileren

Decentrale of lokale ventilatie is een systeem waarmee je de ventilatie van één ruimte in je woning kan regelen. Dit is dus anders dan centrale ventilatie, waarbij de ventilatie van de gehele woning wordt geregeld aan de hand van één centrale ventilatiebox.

Het bouwbesluit over ventilatie

Het Bouwbesluit geeft aan hoeveel luchtverversing er ten minste moet zijn in verschillende ruimtes voor nieuwbouw en renovatie. Er is hierin beschreven waaraan voldaan moet worden om voldoende frisse lucht aan te voeren en voldoende fijnstof, chemicaliën, micro-organismen en andere vervuiling af te voeren. Hieronder de minimale eisen voor ventilatie van een woning.

Woonkamer

1 dm3 per seconde, per netto vloeroppervlak, met een minimum van 21 dm3 per seconde.

Slaapkamer

1 dm3 per seconde, per m2 netto vloeroppervlak, met een minimum van 7 dm3 per seconde.

Open keuken

1 dm3 per seconde, per m2 netto vloeroppervlak, met een minimum van 21 dm3 per seconde.

Gesloten keuken

21 dm3 per seconde (in verband met wasemkap)

Badkamer

14 dm3 per seconde.

Toilet

7 dm3 per seconde

Ventilatiesystemen combineren

Om in oudere woningen of woningen met een afwijkende bouwvorm een goed en energiezuinig centraal ventilatiesysteem aan te leggen is vaak moeilijk of niet mogelijk. Het kan dan slim zijn om ventilatiesystemen te combineren. Met welke combinatie jij het beste uit bent hangt af van de situatie en jouw wensen over ventilatie en energiebesparing.

Woonkamer en keuken decentraal, boven C-ventilatie

Ventileer de ruimtes waar je veel bent met meer personen goed en energiezuinig met een goed bemeten decentrale ventilatie-unit.
De badkamer en slaapkamers kan je wellicht zonder veel aanpassingen aan de woning ventileren via ventilatiesysteem C (via de roosters of open ramen lucht naar binnen en centrale afzuiging in badkamer en eventueel toilet). Doe dit bij voorkeur met CO2 sensor in de slaapkamers en vochtsensor in de badkamer, zo is het verlies het kleinst.
Dit is vooral een voordelige oplossing voor als je graag in een frisse kamer slaapt. Gebruik je deze kamers ook om te werken of voor studie dan ben je misschien beter uit met ventilatiesysteem D op de bovenverdieping.
Let op: een ventilatiewarmtepomp zal hier niet op werken, je kan wel de afvoerluchtgebruiken in een monoblock warmtepomp welke ook warmte uit ventilatielucht kan gebruiken.

Woonkamer en keuken decentraal, boven D-ventilatie

Ventileer de ruimtes waar je veel bent met meer personen goed en energiezuinig met een goed bemeten decentrale ventilatie-unit.
De badkamer en slaapkamers kan je wellicht zonder veel aanpassingen aan de woning ventileren via ventilatiesysteem D. Dit is energiezuinig en comfortabeler dan C-ventilatie (via de roosters of open ramen lucht naar binnen en centrale afzuiging in badkamer en eventueel toilet).

Woonkamer en keuken decentraal, boven A-ventilatie

Ventileer de ruimtes waar je veel bent met meer personen goed en energiezuinig met een goed bemeten decentrale ventilatie-unit.
De slaapkamers kan je wellicht zonder aanpassingen aan de woning ventileren via ventilatiesysteem A (ventileren via de roosters of open ramen). Ventileer de badkamer door middel van een mechanische afzuiging met vochtsensor, zo is het verlies het kleinst en blijft de badkamer warmer.
Dit is vooral een voordelige oplossing voor als je graag in een frisse kamer slaapt. Gebruik je deze kamers ook om te werken of voor studie dan ben je misschien beter uit met ventilatiesysteem D op de bovenverdieping.

Misverstanden over ventilatie

Wat is ventileren?

Bij ventileren met een ventilatiesysteem zorg je ervoor dat de luchtkwaliteit in huis altijd goed is.
Kies hierbij voor een ventilatiesysteem met warmteterugwinning en een CO2 sensor. Deze bewaakt continu de luchtkwaliteit en stuurt deze bij en hergebruikt de warmte uit de afgevoerde lucht om energie te besparen.

Ventileren is toch verspilling van energie?

Een groot misverstand is, dat ventileren energieverspilling is omdat de binnekomende lucht telkens weer verwarmd moet worden. Ventileren is echter absoluut geen energieverspilling, niet alleen is droge en schone lucht makkelijker en sneller op te warmen, waardoor het dus ook minder energie kost, ventileren is ook ontzettend belangrijk voor de gezondheid.

Ik bespaar energie in mijn woning zonder ventilatie

Woningen van voor 1975 hebben vanaf de bouw geen mechanisch ventilatiesysteem, ventilatie ging door kieren en gaten in de woningen. Steeds meer woningen worden echter dicht-geïsoleerd en voorzien van tochtstrippen. Hierdoor vervalt de natuurlijke ventilatie en is deze woning mogelijk ongezond voor de bewoners. Bij deze woningen is het zeer belangrijk om een passend ventilatiesysteem te kiezen. Laat een adviseur langskomen en vraag naar een ventilatiesysteem met warmteterugwinning.

Een half uur luchten is toch voldoende?

Alleen luchten is niet voldoende!
Luchten betekent namelijk dat je ramen of deuren tijdelijk openzet, zodat vrijwel alle lucht in de ruimte wordt ververst. Zodra je de ramen en deuren echter weer sluit, neemt dit effect echter snel weer af. Aangezien we de ramen en deuren maar een klein deel van de dag openhouden, zeker in de winter, betekent dit dat het grootste deel van de dag, de luchtkwaliteit onvoldoende is.

Het badkamerraam staat altijd open voor het drogen van de douche

Door in het stookseizoen het raam van de badkamer open te zetten komt er in plaats van warme lucht koude lucht naar binnen. Koude lucht neemt minder vocht op dan warme lucht en zo ontstaat er energieverlies, condens en het is bovendien niet comfortabel. Bij woningen met mechanische ventilatie is het beter om het badkamerraam dicht te houden zodat warme en drogere lucht vanuit het huis door de badkamer stroomt waardoor condens en schimmel minder kans krijgen. Bovendien bespaar je energie. Met een warmteterugwinning uit de ventilatielucht kost dit nog minder. Dus houd dat raam dus dicht na het douchen of badderen.

Droge lucht door mechanische ventilatie

Wanneer frisse buitenlucht in de woning verwarmd wordt zal de luchtvochtigheid vrijwel altijd omlaag gaan (uitzondering is de zeer droge lucht in vorstperiodes). Dit geld niet alleen voor mechanische ventilatie maar voor elke vorm van ventilatie, dus ook ventileren met de ramen open.
Heb je veel last van droge lucht, gebruik dan een actieve luchtbevochtiger.

Huisstofmijt door mechanische ventilatie

Dat een ventilatiesysteem huisstofmijt zou verspreiden is een fabel. In een afvoerkanaal van een ventilatiesysteem zou je ze wellicht kunnen vinden, maar dat ze tegen de luchtstroom je woning inkomen is zeer onwaarschijnlijk.
Bij een goed werkend ventilatiesysteem (zowel type C als type D) zal woonvocht namelijk goed worden afgevoerd. Huisstofmijt zal zich door de droge lucht niet graag vestigen. Ook de kanalen en toevoerroosters van je ventilatiesysteem zijn door de droge en koude tocht een onaangename plek voor deze diertjes.

Goede ventilatie is belangrijk

Goede ventilatie verbetert de luchtkwaliteit, waardoor de ophoping van schimmels, huisstofmijt en allergenen wordt verminderd, en verlaagt zo het risico op infectieziekten, het verergeren van astma en allergieën.
Slechte ventilatie leidt juist tot een verhoogde concentratie van ziekteverwekkers, fijnstof, allergenen en chemische verbindingen, wat kan resulteren in luchtwegklachten, allergische reacties en zelfs ernstigere gezondheidsproblemen, zoals het 'sick building syndrome'.
Een modern ventilatiesysteem is energiezuinig en kan tot 95% warmte terugwinnen.
Een goed geventileerd huis is minder vochtig. Schimmel, huismijt en zilvervisjes hebben daardoor weinig weinig kans.
Ventileren met warmteterugwinning kan veel energie besparen.